عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی در دوره دوم حسن روحانی که شگفت انگیزترین دوران ریاست بر نهاد پولی در تاریخ انقلاب را رقم زد و روی دست محسن نوربخش مرد همه کاره پول ایران از سال 1357 تا زمان مرگش در سال 1382 بود، بلند شد، سخنانی بر زبان آورده است که می بایست موشکافی شده و ابعاد آن بررسی شود.
سخنان عبدالناصر همتی و توضیحات فنی و اقتصادی متناظر آن به مخاطبان محترم میز اقتصاد تحریریه تقدیم می شود تا بتواند فصلی نو برای بررسی ریشه های مسائل کلان اقتصادی کشور بگشاید.
همتی: ما در چاپ پول محدودیتی نداشتیم. تورم از ۶۰ درصد هم رد شد و هنوز هم ادامه دارد، مگر بانک مرکزی دیگه پول جدید چاپ نکند تا شاید بعد از سه سال این خلاء پرشود پولها[ی قلابی] پشتوانه پیدا کنند و پول [واقعی] بشوند.
تحریریه: هیچ یک از بانک های مرکزی دنیا در چاپ پول محدودیت ندارند و اساسا پول بدون پشتوانه یک غلط مصطلح است و چیزی به نام پول باپشتوانه وجود خارجی ندارد. پشتوانه پول بدهی است. مساله؛ در پول خوب که به عنوان یک کالای عمومی تعریف می شود و در تضاد با بانکداری خصوصی است و هنوز رویت نشده، پول بد که در کشورهای صنعتی وجود دارد که خوبی های دارد و بدی هایی هم دارد و در طول زمان نابرابری ایجاد می کند، و پول زشت است که در کشورهایی با ساختار فاسد بانکداری مانند ایران خلق می شود. این پول به بانک ها تقدیم می شود تا با ذی نفعان قدرتمند در بازار خرید دارایی ها مشارکت کرده و تورم بالا و بازی های پانزی را رقم بزنند. 3 بازی پانزی در سال های 1397، 1399 و 1401 مصادیقی از این نوع فساد عمیق و بنیان برافکن است.
همتی: ما در مورد چاپ پول [قلابی] سقفی نداریم یعنی قانونِ مجلس و یا دولت برای ما سقفی تعیین نکرده، این اختیار بانک مرکزی است که بنا به سیاست های اقتصادی مدیرکل تعیین می شود.
تحریریه: اختیارات مدیرکل و یا مدیرکل و ذی نفعان سیاسی بر اختیارات دولت غلبه دارد و دولت واقعی جایی است که بانک مرکزی را در اختیار گرفته است. بازار پول ایران را می توان بی قانون ترین بازار پول دنبا و بدتر از کشورهایی مانند افغانستان دانست که به دلیل عملکرد مسئولانه بانک مرکزی دارای تورم کم و نوسانات ارزی اندک هستند.
همتی: مجموع پولی که ما باصطلاح متداول در چند دفعه چاپ کردیم ۲۰۰ هزار میلیارد بود که برایش پشتوانه تعریف کردیم مثلاً گفتیم ما از دولت پول نفتی که سال آینده می فروشد را سلف خری کردیم، به دولت این رقم پول دادیم کارش راه بیفتد، گفتیم ما پولهای بلوکه شده در کره جنوبی و یا بدهی گازی عراق را قبول می کنیم هروقت دادند میگیریم، انگار چک گرفتیم به دولت پول دادیم. که مجموع این طور پولها به اضافه اختیاراتی که داشتیم جمعاً ۲۰۰ هزار میلیارد بود این مقدار نقدینگی اضافیست که ما وارد چرخه ی اقتصاد کردیم که البته چون فعلاً پشتوانه نداشت این پول[قلابی] تورم ایجاد کرد.
تحریریه: همتی مغلطه می کند و مساله این نیست که پول پشتوانه نداشت و قلابی بود. مگر پولی که باتک مرکزی آمریکا، انگلیس، ژاپن و ... خلق می کنند پشتوانه دارد؟ مساله این است که پول با بخش واقعی اقتصاد مخلوط شده و تورم بسیار ناچیزی ایجاد می کند و بانک ها از بانک مرکزی چک سفید امضا ندارند که هر وقت وام هایی که داده بودند باز نگشت؛ به بانک مرکزی مراجعه کرده و پول جدید دریافت کنند. بانک ها در تمام کشورها ورشکست می شوند و همین مساله باعث می شود ریسک به مردم منتقل نشده و بانک نتواند ریسک خود را به بانک مرکزی و از کانال بانک مرکزی به مردم واگذار کند. اما در ایران هیچ بانکی ورشکست نمی شود و مانند مقدسات بر همه چیز اولویت دارد، اما به هر بهانه ای فعالان بخش واقعی اقتصاد را به اسم مافیا راهی دادگاه کرده و بی آبرو می کنند.
همتی: من محاسباتی داشتم و انتظار داشتیم حداکثر تورم ما (تورم کلی) ۳۵% بشود ولی وقتی گزارشها را میدیدم که وزارت صمت یا مراکز اقتصاد سنجی و پژوهشی تورم را بالای ۵۰ یا ۶۰% با آمار استقرایی اعلام میکنند که مثلاً لوبیا کیلویی اینقدر بود حالا اینقدر شده ووو دنبال علتها بودم. اواخر متوجه شدم ای بابا دولت حقوق ها را بعضاً دوبرابر کرده یعنی ۱۰۰ درصد افزایش داده! چند هزار میلیارد به رفع مشکل ریزگردها اختصاص داد. تکمیل جاده ی بجنورد به شمال اینقدر، احیای دریاچه ارومیه N میلیارد!
تحریریه: همین ادعاهای غلط و ادرس غلط دادن ها برای محاکمه همتی در پیشگاه ملت ایران و پیشگاه قانون کافی است. دولت حسن روحانی در چه سالی حقوق ها را دو برابر کرد؟ هیچ سالی. در تمام 8 سال دوران اعتدال حقوق ها تقریبا 4.5 برابر شد. درحالیکه مخارج دولت 10 برابر شد. هدف رئیس کل بانک مرکزی از انداختن تقصیرها بر گردن کارمندان بی نوای دولت که ماهی 350 دلار حقوق می گیرند چیست، درحالیکه در سال 1389 ماهی 1300 دلار حقوق می گرفتند؟ جاده کشیدن و ... باعث تورم نمی شود، کمااینکه در آمریکا، انگلیس، آلمان، ژاپن و ... باعث تورم نشده است. زیرا طبق نظریه مقداری پول P*Q=M*V به بخش واقعی اقتصاد افزوده و تعادل را باقی نگاه می دارد. این چاپ پول و دستخوش دادن به بانک ها است که قسمت قیمت های سمت چپ معادله را چاق می کند و بر تورم می افزاید.
همتی: زنگ زدم از آقای نوبخت پرسیدم از کجا؟، گفت از محل فلان و فلان. روز چهارشنبه ای بودم رفتم سازمان برنامه و بودجه دوستانه توضیح خواستم، آقای نوبخت یادش رفته بود تلفنی به من چی گفته بودم، دیدم میگه این شش ماهه اینقدر درامد نفتی داشته ایم. رقمی نجومی گفت. پرسیدم مگر الآن چقدر نفت (چه عددی بشکه) فروخته اید. یک عددی گفت که رند بود گفتم اینقدر نفت که قیمتش اینقدر نمیشه خیلی رسوا بود، گفت واقعیتش ما هم مثل شما میزان صادرات نفت را نمی دانیم، جزو اسرار طبقه بندیه. روزی دیگر با مهندس زنگنه در جلسه هیئت دولت برخورد داشتم در حاشیه اورا کنار کشیدم و با مزاح جوری که راحت باشد رقمی حدودی بگوید ورسمیت هم نداشته باشد و بتواند بگوید شوخی کردم، پرسیدم خودمانیم چقدر نفت در این نیمه سال فروخته اید، گفت این رقم. بعد هم گفت مزاح کردم، و باز به خنده گفت، دکتر جان اصول دین می پرسی؟ من خودم هم دقیق نمی دانم چقدر نفت می فروشیم و چند می فروشیم. و جدا شدیم. رفتم حساب کردم دیدم با هیچ حسابی این رقم هایی که آقای نوبخت به طرحها می دهد جور در نمی آید. یادم آمد به حرف آقای آذری جهرمی که در جلسه ی ترحیم مادر دکتر خانیگی به من گفت به قول آقای دکتر روحانی بده تا بره ، نمیدانم سر چی بود، آقای جهرمی گفت به قول دکتر روحانی بده تا بره.متوجه شدم که آقای روحانی به آقای نوبخت گفته واختیار داده و یا الزام کرده هر وزارتی یا هر سازمان دولتی هرقدر اعتبار خواست بدهد کاری نداشته باشد این رقمها در بانک مرکزی پشتوانه دارد یا ندارد.
تحریریه: این شیرین زبانی ها را باید رها کرد و ارزش پرداختن ندارد.
همتی: یک روز که آقای نوبخت رقمی بالا برای یک پروژه حواله کرده بود من نامه را با توضیح یکی از معاونین دریافت کردم، که نوشته بود این پول خیلی زیاد است نداریم. من هم اون سند را در کارتابل انداختم تا بعد با آقای نوبخت صحبت کنم. دو سه روزی گذشت رئیس جمهور(روحانی) خودش تماس گرفت؛ بی مقدمه و احوالپرسی گفت چرا پول این پروژه را نداده ای؟ گفتم از کجا بدهم؟ گفت رقم دادن که کجا ندارد سند بزن این عدد میلیارد داده شد، با بقیه اش کار نداشته باش... اینجور نبود که کارِ دادن اعتبار معطل امضای من باشد، نه، اینها باصطلاح پول یا رقم را داده بودند، تازه بعدش برای من حواله میفرستادند و اعتبارات بیشماری اختصاص دادند و تمام شد، که بنا بود بعداً سند تهیه کنند بفرستند. شاید هم هرگز نفرستادند ومن دیگر رئیس نبودم.
تحریریه: این یک جمله تاریخی است. یعنی شیخ حسن روحانی می داند حسابداری نظام بانکی و پول اعتباری چگونه است و کاملا توجیه است که زمین بازی به چه شکلی است. تورم 4 سال اخیر انتخاب قطعی و مسلم دولت دوازدهم بوده است، همانگونه که تورم 44 سال اخیر انتخاب قطعی و مسلم همین طیف مسلط بر اقتصاد و بانکداری ایران بوده است. شیخ حسن گفته است که پول را بده و یک سند بزن(به حساب بدهی) و پول را بده برود. یعنی پول خلق کن و سند بزن بدهکار شدیم. این روش کلی تمام بانک های مرکزی در جهان است که از قرن هجدهم بر اقتصاد سیاسی بین الملل مسلط بوده است. کاری که در فیلم سینمایی احمق و احمقتر(Dumb & Dumber) هم انجام دادند و چند میلیون دلار پول مردم را خرج کرده و یک اتاق پر از رسید باقی گذاشتند.
سخنان همتی نشان می دهد که پول زشت به مقیاس انبوه خلق شده و به دلیل بقای همان سیاستم در بانک مرکزی، دولت آیت الله رئیسی قادر به کنترل تورم نخواهد بود و بهتر است خود را فریب ندهد و امیدوار هم نباشد. غریبه ای وارد بانک مرکزی نشده و در بر همان پاشنه گذشته می چرخد.
بانک ها به دلیل قداست در اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی ایران، به هیچ وجه ورشکست نمی شوند و تمام ریسک را به مردم منطق کرده و بدون ترس به ویران کردن پایه های اقتصاد با تورم بالا، و اخلاق؛ با تورم بالا مشغول هستند. در این منظومه کلان، برای مقصر معرفی کردن سوم شخص غایب، کارآفرینان و فعالان صنعتی که تمام دارایی آنها به اندازه چند روز خلق پول بانک های خصوصی نیست(روزی تقریبا 4 هزار میلیارد تومان) هر از گاهی برچسب مافیا خورده و راهی دادگاه می شود تا توبه کرده و برای صنعتی سازی کشور گامی بر ندارند.
مصاحبه همتی تاریخی بود! ولی کسی اهمیت نداد!
پایان/
نظر شما